Akkadlar

Akkad Uygarlığı

Akkadlar MÖ 2350 ile 2150 arasında Mezopotamya’da varlık göstermiş bir ilkçağ uygarlığıdır. Sami yani Arap ırkındandırlar. MÖ 3. binde Mezopotamya’ya göç ettikten sonra, Mezopotamya’nın kurucu kültürü olan Sümerler’in sitelerinde (şehir) işçi olarak çalıştılar. ancak daha sonra Sargon liderliğinde ayaklanarak kendi devletlerini kurdular. Sümerler şehir devletleri şeklinde yönetilirdi. yani her bir şehrin başında bir kral bulunurdu. Ancak Akadlar Sümerleri örnek almadı ve merkezi bir yönetim kurdular. mutlak monarşi yönetimini benimseyerek dünyanın ilk merkezi krallığını kurdular.

Akadlar, dünyanın ilk merkezi krallığını kurarak kalmamış, zamanlar sınırlarını genişleterek tarihte bilinen ilk imparatorluk yapısını da meydana getirdiler. Bu imparatorluğu korumak için de tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kurdular. bu düzenli ordu yaya askerlerden oluşuyordu. Kendilerine özgü bir yönetim kuran Akadlar, kültürel açıdan Sümerlerden etkilendiler. ancak Mezopotamya’daki diğer devletler gibi Akadların da bir gün sonu geldi. Sümerlerin saldırılarıyla zayıfladılar, Gutiler tarafından da varlıklarına son verildi. Akadlar, tarihte çok önemli bir yere sahip olan bir uygarlıktır. ilklerle tarihe damgasını vuran bir Mezopotamya uygarlığıdır.

-İlk merkezi krallık Akadlar tarafından kuruldu.

-İlk imparatorluk Akadlar tarafından kuruldu.

-ilk düzenli ordu Akadlar tarafından kuruldu.

Akkadlar ve Sargon Dönemi

M.Ö. 2350’lerde Akkad şehrinde Sargon’un liderliğinde Akkad devleti kurulmuş ve Mezopotamya’ya hâkim olmuşlardır. Ayrıca Sargon Sümer şehir devletleri olan Ur, Uruk, Lagaş, Umma kentlerini ele geçirdikten sonra Mezopotamya’da Sümer yönetimi son bulmuştur. Sümer Kral listesine göre Akkad Devletinin kuruluşu: “Uruk silahla vuruldu, krallık Agade’ye geçti. Hurma bahçıvanının evlatlığı, sonraları Kiş kralı UrZababa’nın sakisi olan Sargon kral oldu. Agade’yi kurdu ve 56 sene idare etti.” Naram-Sin dönemine ait bir belgede ise Akkad devletinin kuruluşu şöyle anlatılıyor: “Atam Şarrukenu(Sargon) Uruk şehrini yıktı. Kişlilerin hürriyetini verdi, burunlarındaki halkaları ve ayaklarındaki zincirleri kırdı.”

Sargon Mezopotamya’da siyasi birliği sağladıktan sonra kendisini “Şarkişşati” yani “Dünya Kralı” ilan etmiştir. Sargon’un doğuda Elama, kuzeydeki dağ kavimlerine, Suriye ve Lübnan’a, Toroslara kadar küçük Asya’ya yaptığı askeri seferler, onu haklı olarak tarihin “ilk dünya hakimi” yapmıştır. Arkeolojik olarak belgelenemese de, yazıtlara göre Sargon, Tuz Gölü’nün güneyindeki Puruşhanda(Acemhöyük) adlı kentte oturan Akkadlı tüccarların yardım istemesi üzerine ordusuyla orta Anadolu’ya sefer düzenleyen ilk kraldır.

Basra körfezi ticareti için en önemli noktalarından biri Fırat kervan yolu olduğunu anlayan Sargon bu ticaret yolunu ele geçirmiştir. Bir vesikada: “Fırat kenarındaki Tuttul şehrini zaptedince, bu şehrin tanrısı Dagan’a kurbanlar sunduğu, bunun üzere adı geçen tanrının Mari, İbla ve İarmuti memleketlerinin hâkimiyetini Sedir ormanlarına (Amanoslar) ve Gümüş dağlarına (Toroslar) kadar Sargon’a verdiği” belirtilmektedir. Sargon 56 yıllık saltanatı boyunca birçok zaferler kazanmıştır ve dünya tarihinde bilinen ilk imparatorluğu kurmuştur. Ölümünden sonra efsaneleştirilmiştir. Sargon son yıllarında tanrının gazabına uğramıştır. Bu yüzden açlık, kıtlık, isyan ve çeşitli felaketlerle uğraşmak zorunda kalmıştır. Tam olarak bilinemese de bir suikast sonucu öldüğü düşünülmektedir.

Kaynakça:

• Bülbül, Cemil. Eski Çağ Tarihinde Sami Göçleri. Afyon: Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• İplikçioğlu, Bülent. Eski Çağ Tarihinin Ana Hatları. İstanbul: Bilm Teknik Yayınevi, 1994.
• Köroğlu, Kemalettin. Eski Mezopotamya Tarih. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Memiş, Ekrem. Eski Çağda Mezopotamya. Bursa: Ekin Yayınevi, 2012.
  Nissen, Hans J. Ana Hatlarıyla Mezopotamya. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2004.
• Yiğit, Turgut. «İlk Tunç Çağı’nın Son Evresinde Anadolu’nun Siyasal Görünümü.» Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi Cilt: 21, Sayı: 33 (2003): 168-178.
• Akkadlar Dönemi ve Anadolı Dönemi İlişkileri – Mustafacan BAŞTOPUZ.

İnstagram hesabımızı takip etmeyi unutmayın..