Halk Ozanı Homeros Kimdir ?

Homeros: Kör Ozan

Klasik mitolojide Homeros adı önemli bir yere sahiptir. Homeros’a antik dünyanın en büyük şairi gözüyle bakılır. Bunun da ötesinde, Batı edebiyat tarihinin en büyük ve en etkili sanatçılarından biri kabul edilir. Peki, ama gerçekten Homeros diye biri var mıydı? Başka bir deyişle, gerçekten yaşamış, kanlı-canlı bir insan mıydı, yoksa diğer şairler tarafından yaratılmış bir karakter miydi? Araştırmacılar ve tarihçiler yüzyıllardır bu soru üzerinde kafa yoruyor. Ancak, Homeros’a mal edilmiş epik şiirler olan İlyada ve Odysseia’nın önemli ve büyüleyici edebiyat eserleri olduğu konusunda herkes hemfikir.

Homeros: Halk Ozanı

Homeros’un gerçekten yaşadığını ve bu iki muhteşem epik şiirin yazarı olduğunu kabul edelim. Antik Yunan ve Roma halkları da dâhil olmak üzere birçok kişi onun varlığına inanmıştır. Nerede ve ne zaman doğduğunu kimse kesin olarak bilmese de, bazı tarihçiler onun M.Ö. 750 yılı civarında doğmuş olabileceğine inanıyor. Homeros bir halk ozanıydı, profesyonel bir öykücüydü. Yunanlar onun kör olduğuna inanıyorlardı; muhtemelen şiirlerinden birinde kör bir ozandan söz ettiği için.

Homeros’un epik şiirleri olan İlyada ve Odysseia’nın her biri yaklaşık 12.000 satır uzunluğundadır. Her iki şiiri baştan sona okumak gecelerce sürebilir. Antik dönem insanları için epik şiir dinlemek, geceyi geçirmek için heyecan verici ve keyifli yoldu. Bu iki şiirde, Truva Savaşı ve sonuçları anlatılır. Yunanların Truva’da elde ettikleri zafer, hem Yunan uygarlığı için önemli bir olaydı hem de Roma’nın kuruluşunu hızlandırdı. Şiirlerin bu çok önemli tarihsel olayın çevresinde yoğunlaşması ve Homeros’un çok yetenekli bir öykücü olması nedeniyle bu destanlar Yunan kültürünün ayrılmaz bir parçası hâline geldi. Hatta Yunanların M.Ö. 400 civarında bu eserleri okullarda ders olarak okutmaya başladıkları söylenir.

Homeros’un kendisine mal edilen eserlerin tek yazarı olmadığını iddia eden birçok teori var. Bazı araştırmacılar onun gerçekten var olduğundan bile emin değil. Teorilerden biri, bu şiirleri birçok farklı kişinin oluşturduğunu ve sonuçta ortaya çıkan eserin de Homeros’a mal edildiğini varsayıyor. Diğer teoriler ise Odysseia’nın ilk bölümünün Homeros tarafından yazıldığını ama geri kalanının bir ya da daha fazla ozan tarafından tamamlandığını öne sürüyor. Homeros olarak bilinen birinin asla var olmadığı, bu adın yalnızca kahramanlık dizeleri yazan şairlerin hepsini anlatmak için kullanılan genel bir terim olduğu görüşünü dile getirenler de var. Başka bir teoriye göre Homeros, bu eserleri ilk kez yazıya döken kâtibin adı. Yazılı metinlerin altına adıyla imza attığı için, bu metinleri onun yarattığına inanıldı. Yirminci yüzyılın başlarındaysa, Odysseia’nın bir kadın tarafından yazıldığını ileri süren bir araştırmacı herkesi şaşırttı.

Peki, bu kuşkuculuğun nedeni ne? Homeros’un eserleri üzerinde yüzyıllardır çalışılıyor. İlyada, Odysseia ve Homeros’a mal edilen diğer şiirleri birbiriyle karşılaştıran araştırmacılar bunların arasında belirgin farklılıklar buldu. Örneğin, bazı araştırmacılar Homeros’un seçtiği konuların ve işlediği temaların tek bir zihnin ürünü olamayacak kadar geniş bir yelpazede olduğuna inanıyor. Bazıları da, insanların tipik olarak tek bir lehçeyi konuşuyor olmasına karşın, Homeros’un eserlerinde farklı lehçelerin harmanlandığına dikkat çekiyor. Şiirlerin arasında tarz açısından güçlü benzerliklerin olması içinden çıktıkları sözlü geleneğe bağlanıyor. Homeros’un eserleri arasındaki farklılıklar, her ne kadar onları kimin yazdığı sorusunu akla getirse de “Homeros” ister tek bir kişi olsun, ister birçok farklı yazar, klasik mitolojinin temelini atmıştır.